Konşimento Nedir? Taşımada Hukuki Geçerliliği ve Önemi

Uluslararası taşımacılıkta en çok karşılaşılan belgelerden biri olan konşimento, yükleme ve teslim süreçlerinde hem taşıyıcı hem de gönderici açısından büyük hukuki sonuçlar doğurur. Özellikle denizyolu taşımacılığında kullanılan bu belge, bir yandan taşımanın yapıldığını kanıtlarken, diğer yandan mal üzerinde hak iddiasında bulunan kişiye belirli güvenceler sağlar.

Peki konşimento tam olarak nedir? Hangi hukuki düzenlemelere tabidir? Bu belge taşımada hangi hakları doğurur? Avukat olarak konşimentoya ilişkin uyuşmazlıklarda ne gibi hak arama yolları sunabiliriz?

Konşimento Nedir?

Konşimento, taşıyıcı tarafından yükleten kişiye veya onun belirttiği bir kişiye verilen, malın taşınmak üzere teslim alındığını ve belirli bir varış yerinde teslim edileceğini gösteren kıymetli evrak niteliğinde bir taşıma senedidir.

Türk hukukunda konşimentoya dair düzenlemeler ağırlıklı olarak şuralarda yer alır:

• Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.1228 – 1240 arasında,
• Uluslararası Rotterdam Kuralları, Hamburg Kuralları, Hag-Visby Kuralları gibi uluslararası düzenlemelerde.

Konşimentonun Hukuki Özellikleri

1. Teslim Belgesi: Yükün taşıyıcı tarafından teslim alındığını gösterir.
2. Taşıma Sözleşmesinin İspatı: Taraflar arasında taşıma sözleşmesi yapıldığını kanıtlar.
3. Kıymetli Evrak Niteliği: Ciro edilebilir (emre yazılıysa) ve mallar üzerindeki zilyetliği temsil eder.

Konşimento Türleri

• Nama Yazılı Konşimento: Belirli bir kişiye düzenlenir, devri zordur.
• Emre Yazılı Konşimento: Ciro yoluyla başkasına devredilebilir.
• Hamiline Konşimento: Kim ibraz ederse mal üzerinde hak iddia edebilir.

Konşimentonun Taşımada Hukuki Geçerliliği

Türk Ticaret Kanunu’nun 1237. maddesi uyarınca taşıyıcı, ancak konşimentoyu ibraz eden kişiye malı teslim etmekle yükümlüdür. Aksi halde teslim yükümlülüğünü ihlal ettiği için tazminat sorumluluğu doğar.

Ayrıca TTK m.1240, konşimentonun “taşıma sözleşmesinin varlığını ve içeriğini ispat eden” belge olduğunu düzenler. Bu kapsamda konşimentoda belirtilen hükümler taşıma sözleşmesinin bağlayıcı unsurlarıdır.

Konşimento ile İlgili Uyuşmazlıklar ve Hukuki Süreçler

Konşimentoya dayalı uyuşmazlıklar sıklıkla şuralarda ortaya çıkar:

• Malın zarar görmesi ya da eksik teslim edilmesi,
• Teslimin yetkisiz kişiye yapılması,
• Konşimentoda sahtecilik veya içerik uyuşmazlıkları,
• Ciro zincirindeki geçerlilik problemleri.

Bu gibi durumlarda taşıyıcıya karşı tazminat davaları açılabilir. Hak arama sürecinde konşimentonun türü ve içeriği belirleyici olur.

Uluslararası Boyut: INCOTERMS ve Konşimento İlişkisi

Teslim şekilleri (örneğin FOB, CIF gibi) konşimentoda belirtilmeli ve sözleşmeye uygunluk sağlanmalıdır. Aksi durumda malın mülkiyet devri, risk paylaşımı ve sigorta gibi konularda ciddi uyuşmazlıklar doğabilir.

Avukatlık Desteği Neden Önemlidir?

Konşimentonun hazırlanması, kontrol edilmesi ve uyuşmazlıklarda kullanılması özel uzmanlık gerektirir. Özellikle:

• Taşıma sözleşmesinin yorumlanması,
• Ciro zincirinin analizi,
• Uluslararası hukuk kurallarının uygulanması,
• Tazminat davalarının yürütülmesi gibi alanlarda profesyonel destek şarttır.

Türeli&Ceylan Avukatlık Bürosu olarak, taşıma hukukuna ve deniz ticaretine ilişkin konularda müvekkillerimize kapsamlı hukuki danışmanlık ve dava desteği sunuyoruz.